Πέμπτη Συμφωνία ή Συμφωνία του πεπρωμένου - Ludwig van Beethoven

 

Είναι μία από τις δημοφιλείς συνθέσεις του Μπετόβεν γραμμένη σε Ντο ελάσσονα.

Το μεγαλύτερο μέρος της γράφτηκε το 1807 και ολοκληρώθηκε στις αρχές του 1808. Στη συμφωνία αυτή εμφανίζεται το βαρύ δράμα της ανθρώπινης λευτεριάς κατά του πεπρωμένου και η πάλη που διεξάγει ο ήρωας (άνθρωπος) σύμφωνα με μια αντίληψη του Μπετόβεν, την «πολιτική» και την ποιητική πείρα μιας εποχής, η οποία ζητούσε τη συνείδηση του ανθρώπου να είναι καθαρή. Σε προσωπικό επίπεδο, ο Μπετόβεν βίωνε τη σταδιακή απώλεια της ακοής του. 

Η συμφωνία αρχίζει με ένα allegro.Το πρώτο μέρος, αν και είναι πολύ απλό είναι πλούσιο σε πηγές και δημιουργεί στην  ψυχή του ακροατή ένα είδος φυσικής εντάσεως. Η έκθεση του πρώτου θέματος διαρκεί 62 μέτρα και τότε αρχίζει να εμφανίζεται το δεύτερο θέμα σε Μι ύφεση μείζονα, όπου το θέμα γίνεται περισσότερο βίαιο και θυελλώδες και σβήνει σιγά σιγά λόγω της δυνάμεως του πρώτου θέματος.

Το δεύτερο μέρος (andante) γραμμένο σε Λα ύφεση μείζονα, είναι γεμάτο από σειρές με παραλλαγές που αναπτύσσονται με τα βιολιά, τα βιολοντσέλα και τα όμποε. Ξαφνικά γρήγορες δοξαριές, τύμπανα και πνευστά, σκορπίζουν αγωνία και ερωτήματα. Στο τέλος όμως, το δεύτερο μέρος κλείνει γαλήνια.

Το τρίτο μέρος (allegro) είναι γραμμένο έτσι και όχι σε σκέρτσο, διότι ο συνθέτης ήθελε να εκφράσει τη βαθιά θλίψη και την απελπισία που ξεχύνεται στο allegro. Η μελωδία των βιολοντσέλων ξεπετάγεται όπως ένα φάντασμα, ενώ ταυτόχρονα τα κόρνα δίνουν το σύνθημα του κινδύνου, αφήνοντας να ακουστεί με αγωνία το μοτίβο του πεπρωμένου. Τα μπάσσα αρχίζουν να αναπτύσσουν ένα Trio που διακόπτεται από τη μελωδία φάντασμα των βιολοντσέλων. Ο πανικός γενικεύεται και το στοιχείο της αγωνίας επικρατεί παντού.

Στο τέταρτο μέρος (allegro) ακούγονται ξαφνικά τα τρομπόνια, που στα τρία προηγούμενα μέρη είχαν σιγήσει. Τώρα δίνουν το σύνθημα του θάρρους και της επιθέσεως. Η μέθη της νίκης γενικεύεται και η συμφωνία φτάνει στο τέλος της, μεγαλόπρεπα και χαρωπά.

Στη συμφωνία αυτή αντικρίζουμε μία καινούρια φόρμα, εμπνευσμένη από την πίστη του συνθέτη, στην ακατάλληλη δύναμη της θελήσεώς του. Πρόκειται για έναν ύμνο στην ανθρώπινη θέληση, την ελευθερία και την τελική νίκη.